04.06.2010, Cuma
Mevsimsel etkilerle, gıdadaki görece fiyat düşüşleri, Mayıs enflasyonunu gerilemiş gösterse de alt sınıfların mutfağına giren birçok üründe ucuzlama olmadı. Ette, birçok sebzede, kahvaltılıkta fiyatlarda dişe dokunur bir gerileme olmazken AKP, tiryakilerin tükettiği alkol-sigara fiyatları ile mali teröre devam ediyor.
Mayıs ayında tüketici fiyatları genelde binde 4 gerilemiş göründü.Ancak bu mevsimlik düşüş, özellikle alt-orta sınıflar için çok müjdeli haber değil.Hele ki temel maddelerin analizi, farklı bir fotoğraf ortaya koyuyor.
Alt-orta sınıfın bütçesinin üçte birini oluşturan gıda ve içecek maddelerinde Mayıs’ta yüzde 4,4 düşüş görünüyor.Ama ilk 5 ay itibariyle bakıldığında yüzde 2,8 artış var, yıllıkta da artış yüzde 6,7. Bu görüntüye de aldanmamalı. Madde bazında çok çarpıcı örnekler var. Detaylara, sonra gireceğim..
***
Tiryakiler, Mayıs’ta zam görmediler ama ilk 5 ayda alkol ve sigaraya yüzde 27 zam cepleri yakmış zaten. Bu kalemde yıllık artış yüzde 43 gibi dudak uçuklatıcı , genel TÜFE’nin 5 katı artırılmış. Muhafazakar AKP iktidarının alkol-tütün gibi keyif verici maddeleri kullananlara uyguladığı mali terör çok ortada.
Alt-orta sınıf bütçesinde yüzde 25 dolayında payı olan kira-konut harcamalarında Mayıs fiyat artışı binde 4, ilk 5 ay artışı yüzde 2,6, yıllık da yüzde 8,6, yani genel enflasyona yakın. Belli ki, ev sahipleri, kiracıların çok üzerine gidemiyor. Kira artışları insaflı, aksi taktirde konutlar boş kalıyor.
Yine Mayıs’ta ulaştırma harcamaları zam görmemiş ama yıllık bazda yüzde 14 zamla zaten yükünü almış ulaştırma fiyatları. Benzindeki yıllık artış yüzde 20, mazotta yüzde 30. Bunlar yüzde 9’luk TÜFE’nin çok üstünde fiyat artışları…
En insaflı fiyat artışı ise haberleşmede. Yıllık artış bile yüzde yarım. Bunda da iletişim şirketlerinin rekabeti etkili. Keza, mobilya, eğitim, sağlık, eğlence endüstrisi ürünlerinin fiyatlarının da hem yıllık, hem 5 aylık artışları, genel TÜFE artışlarının gerisinde. Bunda, ailelerin hanelerine giren gelirin düşmesine bağlı olarak, söz konusu sektörlerde talebin düşmüş olmasının etkisi önemli.
Lokanta ve otel fiyatlarında ise turizm sezonunu açılmasıyla birlikte bir fiyat canlanması var. İlk 5 ayın enflasyonu bu kesimde yüzde 5,5’a yaklaşırken yıllık bazda yüzde 10’u geçerek genel TÜFE’nin üstüne çıkmış görünüyor.
***
Alt ve orta sınıf açısından en önemli kalemi oluşturan gıda-içecek, alkol-tütünü madde bazında incelediğimizde, Mayıs’ta façası bozulanın soğan olduğunu ve yüzde 44 fiyat gerilemesi yaşadığını görüyoruz.Yine de kuru soğanın 5 aylık fiyat artışı yüzde 28’i, yıllık artışı yüzde 56’yı geçmiş. Sarımsaktaki yıllık artış da yüzde 51…
Peki et fiyatları ne oldu? Dana eti fiyatları yüzde 7 düşse de ilk 5 ayda fiyat artışı yüzde 14’ü, yıllık artışı yüzde 44’ü bulmuş. Koyun eti ise ucuzlamadı Mayıs’ta, binde 4 de olsa zam gördü ve yıllık artışı yüzde 44’e yaklaştı.
Et fiyatlarına bağlı olarak ilk 5 ay itibariyle sakatatın yüzde 38 ile en fazla fiyatı artan kalem olduğu görülüyor. Sakatatta yıllık artış yüzde 64’e ulaşıyor.
Balık fiyatlarındaki 5 aylık artış yüzde 21’i bulurken tavuk fiyatlarının ucuzladığı ve yıllık artışının yüzde 6’nın altında kaldığı görülüyor. Hayvansal besinlerden beyaz peynirde Mayıs zammı binde 2 de kalmış olsa da yıllık yüzde 25’e yakın zam görmüş.
