Mustafa Sönmez
Temmuz ayı işgücü-istihdam-işsizlik verileri, işsizlik cephesinde yeni bir şey olmadığı gibi, kış işsizliğinin yolda olduğuna işaret ediyor. Haziran’dan Temmuza işgücünün 21 bin arttığını , istihdamın ise 10 bin azaldığını, yani 10 bin kişinin 1 ayda işinden olduğunu görüyoruz. Böyle olunca, sadece Temmuz’da işsizler ordusuna 31 bin kişi katılmış bu sürede ve işsizlerin sayısı 2 milyon 782 bine ,işsizlik oranı da yüzde 10,6’ya çıkmış görünüyor. Tabii, bu, resmi işsizler ve işsizlik oranı. Umudunu yitirmiş, mevsimlik ve esnek çalışanları eklediğimizde işsiz sayısı 5 milyon 804 bine kadar çıkarken işsizlik oranı da yüzde 20,5’u görüyor.
Genç işsizliği yine ürkütücü. Resmi işsizlik 15-24 yaş grubunda yüzde 19,5 olarak belirlenirken kentlerde , yani tarım dışında genç işsizliği yüzde 24,5 gibi ürkütücü bir boyutta alarm veriyor.
İşsizliğin tarımla kamuflajı Temmuz verilerine de yansıyor. Tarımda arz sorunu, üretim eksikliği ortada. Tarımda üretici fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 22’yi buluyor. Tarım büyümüyor. Buna karşılık tarımsal istihdam durmadan artmış görünüyor. TÜİK’e bakılırsa, geçen Temmuz’dan bu Temmuz’a tarım istihdamı yüzde 5,5 artmış. Tarımda hikmeti bilinmeyen bu istihdam artışı, haliyle işsizliği de kamufle ediyor.
Sanayideki kısmi toparlanma, imalat sanayi istihdamının Temmuz’da da 41 bin kişiye iş kapısı açtığını ortaya koyarken inşaatın da 52 bin istihdam yarattığı görülüyor. Böylece tarım,sanayi ve inşaattaki istihdam artışları Temmuz ayında 143 bini bulmuş durumda.
Hizmetler sektörüne gelindiğinde, büyüme iklimine rağmen bu dalda istihdam artışı yerine istihdam kaybı var. Hizmetlerde istihdam kaybı Temmuz ayında Haziran’a göre 153 bini bulmuş. En önemli istihdam kaybı, yaz ayına bağlı olarak eğitim sektöründe. Bu dalda istihdam kaybı 90 bini bulmuş, bir ayda. Ekonomideki büyüme eğilimlerine rağmen ticaret dalında istihdam artmıyor. Temmuz’da da 27 bin istihdam kaybı olmuş sektörde.
Turizmin omurgası otel-lokanta sektöründe daha çok istihdam artışı beklenirken, bu beklenti gerçekleşmemiş. Sadece 6 bin iş açılmış Temmuz’da turizm sektöründe.
***
Ekonominin yüzde 11’e yakın büyüdüğü yılın ilk 6 ayında , umulan istihdam artışının gerçekleştiği, istihdamın temposunun büyüme temposu ile örtüştüğü pek söylenemez. Büyüme ile istihdam arasındaki asimetri, özellikle tarım sektöründe dikkati çekerken sanayinin toparlanmasıyla beraber, özellikle imalat sanayiinde istihdam artışı gerçekleştirdiği görülebiliyor. Büyüme-istihdam örtüşmezliği hizmetler sektöründe de dikkat çekiyor.
Bekleneceği gibi, Temmuz işgücü, istihdam, işsizlik verileri, “mevsimselliği” içeriyor. Tarım, inşaat, turizm gibi alt dallarda istihdamın canlandığı bu mevsimde, sonbahara, kışa doğru mevsimsel istihdamın azalması, dolayısıyla işsizlik oranının yeniden “kış işsizliği” rakamlarına çıkmasını bekleyebiliriz. Bu da , Temmuz’da yüzde 10,5 görünen resmi işsizliğin Ağustos’tan itibaren artarak yüzde 11-12 platformuna taşınması demek. Özellikle tarım dışı işsizliğin, mevsimsellikten arındırıldığında yatay bir seyir izleyerek yüzde 14 platformunda kemikleşme eğilimi göstermesi iyiye işaret değil.
İşsizliği yüzde 10’a indireceğini öne süren RTE’ye sıcak para balonu ve mevsimler de yardım etmedi. Yaklaşan kışla birlikte işsizliği daha çok yaşayacak, daha çok konuşacağız.
